Статьи

Hech o‘ylab ko‘rganmisiz nega ayrim odamlar 50 yoshda ham yosh ko‘rinadi, boshqalar esa 35–40 yoshidayoq qarigandek bo‘lib qoladi? Gap genlarda, naslda yoki “ommabop krem”larda emas. Sir tananingichida — hujayralar qanday ishlashi, qanday yangilanishi va qanday himoyalanishida yashirin. Tadqiqotlarga ko‘ra, qarish jarayoni qo‘rqinchli hukm emas, balki boshqarilishi mumkin bo‘lgan jarayon. Eng qizig‘i, oddiy uyqu, ovqatlanish, yengil yurish yoki stressning kamayishi hujayralardagi biologik soatni “sekinlashtira” oladi. Quyidagi maqola orqali tanangizning nima sababdan qarishi va bu jarayonni qanday sekinlashtirish mumkinligini bilib olishingiz mumkin.

25-noyabr kuni Toshkent xalqaro ilmiy-ta’limiy hamjamiyat e’tiborini o‘ziga qaratdi — poytaxtda birinchi QS Eurasia Forum bo‘lib o‘tdi. Oliy ta’lim sohasidagi yirik tadbirlardan birini dunyoning eng mashhur universitetlar reytingi tuzuvchisi — QS World University Rankings (QS Quacquarelli Symonds) tashkil etdi. Forum mezboni sifatida esa xalqaro akademik hamkorlikni faol rivojlantirib kelayotgan O‘zbekistonning yetakchi oliy ta’lim muassasalaridan biri — Central Asian University bo‘ldi.

Ish vaqti davlatlarning iqtisodiy rivojlanishi, ijtimoiy himoya tizimi va mehnat sharoitlari haqida muhim ma’lumot beradi. Haftalik ish soatlari turli hududlarda sezilarli darajada farqlanib, ayrim davlatlarda uzoq ish kunlari iqtisodiy zarurat natijasi bo‘lsa, boshqalarida qisqa ish haftalari yuqori samaradorlik va rivojlangan ijtimoiy tizimlarning ko‘rsatkichi hisoblanadi. Shu bois dunyoda kimdir ko‘proq, yana kimdir esa kamroq ishlashi global mehnat bozorining muhim ko‘rsatkichlaridan biridir.

Ilgari chet elda o‘qish yoki ishlashni istaganlar diplomini tan oldirish uchun haftalab, ba’zan oylab sarson bo‘lishardi. Har bir davlat alohida tekshiruv o‘tkazar, kimdir qo‘shimcha imtihon talab qilar, boshqasi esa umuman tan olmay qo‘yardi. Endi esa vaziyat o‘zgardi. O‘zbekiston global ta’lim to‘g‘risidagi konvensiyaga qo‘shildi va bu mamlakatimizda olingan diplomlar dunyoning 38 ta davlatida rasmiy tan olinishini anglatadi. Bu yoshlar uchun ham, mutaxassislar uchun ham, ta’lim tizimining obro‘si uchun ham katta qadam. Xo‘sh, qaysi davlatlar O‘zbekiston diplomini tan oladi? Keling, birga ko‘rib chiqamiz.

40 yosh — qarishning boshlanishi emas, balki tanaga biroz ko‘proq e’tibor berish lozim bo‘lgan davr. Shu yoshdan keyin tanada bir qator tabiiy o‘zgarishlar boshlanib, metabolizm sekinlashadi va ayrim kasalliklar xavfi ortadi. Ko‘pchilik erkaklar bunga e’tibor bermaydi, ammo tana asta-sekin o‘z qoidalarini qo‘yishni boshlaydi. Xo‘sh, bu muammolarni oldini olish uchun nima qilish kerak?

Kechasi yostiqqa bosh qo‘ysangiz ham ko‘zlaringizda uyqu yo‘qmi? Tong ottirish odatiy holga aylanganmi? Siz buni shunchaki charchoq yoki stress deb o‘ylashingiz mumkin, lekin aslida hayotingizni sekin-asta yemirib borayotgan yashirin dushman — uyqusizlik bo‘lishi mumkin. Eng qizig‘i, bu dushman biz sezmagan holda kayfiyatimizni buzadi, ish unumdorligimizni pasaytiradi, sog‘lig‘imizni xavf ostiga qo‘yadi. Agar siz ham uqusizlikka yechim qidirayotgan bo‘lsangiz quyidagi maqola aynan siz uchun.

Ba’zan inson yangi joy ko‘rishni, biroz bo‘lsa ham boshqa muhitda yurishni istaydi. Toshkentga yaqin bo‘lgan qo‘shni davlatlar shaharlariga borish esa aynan shunday imkoniyatlardan biridir. Masofa uzoq emas, transport tanlovi ko‘p, narxlar ham unchalik qimmat emas. Eng qizig‘i, har bir shahar odamlarda o‘ziga yarasha taassurot qoldiradi. Xo‘sh, qo‘shni mamlakatlarga borishda qaysi transport qulayroq? Quyida siz bilan har bir yo‘nalish bo‘yicha eng kerakli ma’lumotlar bilan tanishamiz.

Nega bugun Yevropada ishlashga talab oshmoqda? Bugungi kunda o‘zbek yoshlarining chet elda, ayniqsa Yevropada ishlashga bo‘lgan qiziqishi sezilarli darajada oshdi. Bu faqatgina yaxshi maoshga intilish emas — balki barqaror hayot, ijtimoiy himoya, toza mehnat sharoitlari va kelajak uchun ishonchli poydevor yaratish bilan bog‘liq. Yevropa davlatlarida esa aksincha, mehnat bozorida ishchi yetishmovchiligi kuchaygan. Masalan, Germaniyada bugungi kunda 2 millionga yaqin ishchi yetishmaydi, 2035-yilga borib bu raqam 7 milliongacha yetishi mumkin. Ayniqsa tibbiyot, xizmat ko‘rsatish, IT sohalarida ishchi kuchi yetishmovchiligi yuqori. Shu kabi sabablar tufayli bugungi kunda Yevropada qonuniy mehnat migratsiyasiga bo‘lgan talab tobora kuchaymoqda.

O‘zbekistonda har yili minglab yoshlar oliy ta’limga o‘qishga kiradi. Ulardan ko‘pchiligi uchun eng asosiy masala — kontrakt pulini qanday to‘lash. Insonlar ta’lim krediti olish oson, startap uchun ham maxsus kreditlar bor deydi. Ammo asl haqiqatni ko‘pchilik bilmaydi. Keling, talabalar uchun qanday imkoniyatlar borligini hayotiy misollar va amaldagi tizim orqali ko‘rib chiqamiz.

Bugungi dunyoda eng ko‘p muhokama qilinadigan mavzulardan biri — milleniallar va zumerlar o‘rtasidagi farq. Bu jarayon shunchaki hazil emas, balki jamiyat, iqtisodiyot va hatto shaxsiy hayotimizni shakllantirib borayotgan haqiqiy jarayon hisoblanadi. Raqamli dunyo rivoji, iqtisodiy vaziyat, ijtimoiy bosim va texnologiyaning avlodlarga turlicha ta’siri natijasida ikki avlod ikki xil hayot falsafasini tanlagan.