Yer yuzidagi yaylovlarning deyarli yarmi inqirozga uchragan

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Cho‘llanishga qarshi kurash to'g'risidagi konvensiyasi (UNCCD) “Yaylov yerlari va chorvadorlar bo'yicha global yer istiqboli” mavzusidagi yangi tematik hisobotini e'lon qildi.

Oziq-ovqat zaxirasining oltidan bir qismini xavf ostida

Hisobotga ko‘ra, Yer yuzidagi tabiiy yaylovlarning deyarli yarmi iqlim o‘zgarishi va haddan tashqari ekspluatatsiya ta'siri tufayli tanazzulga uchragan va bu sayyoradagi oziq-ovqat zaxirasining oltidan bir qismini xavf ostiga qo‘ygan. Hujjatda yaylovlarning ahamiyati yoritilgan va chorva mollarini muhofaza qilish bilan birga ularni boshqarish va tiklashni yaxshilash yo‘llari belgilab berilgan. Qayd etilishicha, tabiiy yaylovlarning me'yoridan ortiq va noto‘g‘ri foydalanish natijasida tanazzulga uchrashi, iqlim o‘zgarishi va bioxilma-xillikning yo‘qolishi insoniyatning oziq-ovqat bilan ta’minlanishi hamda milliardlab odamlarning farovonligi yoki omon qolishiga jiddiy xavf tug‘diradi.

Yaylovlar quruqlikning qancha qismini egallagan?

Yaylovlar sayyoramiz quruqlik qismining 54 foizini tashkil qiladi, Mo‘g‘uliston va Markaziy Osiyoda yaylovlar umumiy yer maydonining 60 foiziga teng va chorva mollari aholining qariyb uchdan bir qismini qamrab oladi. Bu yerlar, asosan, chorva va hayvonot dunyosi oziqlanishi uchun mo‘ljallangan tabiiy yaylovlardan iborat. Shuningdek, ular savannalar, botqoqliklar, tundralar, butazorlar va cho'llarni o'z ichiga oladi.

Sabab nima?

40 mamlakatdan 60 dan ortiq ekspertlar tomonidan tayyorlangan hisobotda yaylovlarning vayron bo‘lishiga “yomon amalga oshirilgan siyosat va qoidalar”, “zaif va samarasiz boshqaruv” hamda “yaylov jamoalariga sarmoya kiritilmaganligi va barqaror ishlab chiqarish modellari” sabab bo‘lishi qayd etilgan. Hisobot siyosatchilarga yaylovlarni qayta tiklash, boshqarish va barqarorlashtirish imkonini beradigan yondashuv haqida batafsil ma'lumot beradi, bunda yaylovlarni boshqarishdagi muvaffaqiyatsizlik va chiqarilgan xulosalarni tavsiflovchi amaliy tadqiqotlar asos qilib olingan.

O‘zbekistonda vaziyat qanday?

Respublikadagi 21 mln gektar yaylovlarning 50 foizdan ortig‘i turli darajada inqirozga uchragan. Olimlarga ko‘ra, yaylovlarda o‘suvchi 1700 tur o‘simlikning 200 turi hozirda umuman yo‘qolib ketgan. Bunga iqlim o‘zgarishlari, tuproq eroziyasi hamda inson omili sabab bo‘lmoqda.