Har ikki haftada bir til iste’moldan chiqadi

BMTning hisobotida keltirilishicha, dunyoda o‘rganish eng qiyin bo‘lgan tillar — mandarin, arab, koreys va yapon tillaridir.

Har ikki haftada insoniyat bitta tilni va u bilan birga madaniy hamda intellektual merosining noyob qismini yo‘qotadi. Bu haqda Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida keltirilgan.

Har yili 10 tadan 20 tagacha tillar so‘zlashuvdan chiqadi

Bugungi kunda dunyoda 7 000 ga yaqin til mavjud. Ushbu tillar geografik, tarixiy va ijtimoiy jihatlarga qarab har xil darajada tarqalgan.

Dunyo bo‘yicha har yili 10-20 til butunlay iste’moldan chiqadi. Bu, asosan, kichik etnik guruhlarning tillariga tegishli bo‘lib, asosan quyidagi sabablarga ko‘ra sodir bo‘ladi:

Kichik tillarda so‘zlashuvchi jamoalar yirik shaharlarga ko‘chib, dominant tillarga o‘tishadi.

Ayrim davlatlarda faqat rasmiy tillar maktab va davlat idoralarida ishlatiladi, bu esa kichik tillarning yo‘qolishiga sabab bo‘ladi.

Milliy yoki mintaqaviy tillar taqiqlangan yoki qo‘llab-quvvatlanmagan joylarda yo‘qolib ketadi.

Tillarni saqlab qolish bo‘yicha harakatlar

Ko‘plab davlatlar va tashkilotlar yo‘qolish xavfi ostidagi tillarni saqlab qolish uchun quyidagi ishlarni amalga oshiradi:

Til ta’limi va darsliklar yaratish

Rasmiy maqom berish va qonuniy himoya qilish

Tilni zamonaviy texnologiyalar orqali rivojlantirish

Madaniy tadbirlar va folklor ekspeditsiyalarini tashkil qilish

Xalqaro ona tili kuni

21-fevral sanasi dunyoda har yili Xalqaro ona tili sifatida nishonlanadi. Xalqaro ona tili kuni birinchi marta 1999-yilda YUNESKO tomonidan e’lon qilingan va keyinchalik BMT Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu kun inklyuziyani rag‘batlantirish va barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishda tillarning rolini ta’kidlaydi. Ko‘p tilli ta’lim nafaqat inklyuziv jamiyatlarni yaratishga yordam beradi, balki ozchilik va mahalliy tillarni saqlab qolishga yordam beradi.

Umuman olganda, dunyo tillari dinamik rivojlanib boradi, ba’zilari keng tarqalib, boshqa tillarni siqib chiqaradi, ba’zilari esa yo‘q bo‘lib ketadi. Shu bois har bir til – bu madaniy merosning qismi bo‘lib, ularni asrash va rivojlantirish muhim ahamiyatga ega.