$
 12844.21
-11.72
 13508.26
-62.46
 127.35
-0.81
weather
+26
Кечаси   +14°

Qirg‘iziston ko‘mir eksportini chekladi: O‘zbekistonga ta’siri qanday?

Ko

Qirg‘izistonda toshko‘mir va qo‘ng‘ir ko‘mirni Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqi (YOII) bojxona hududidan tashqariga olib chiqishga vaqtinchalik taqiq joriy qilinmoqda. Bu haqda QR Vazirlar Mahkamasining 21-noyabrdagi qarorida aytiladi.

“Qirg‘izko‘mur” taqiqdan mustasno

Avtomobil transportiga qo‘yilgan cheklovlar qaror e’lon qilingan kundan boshlab 15 kun o‘tgach kuchga kiradi. Taqiq olti oyga belgilangan. Xitoy bilan chegaradagi “Irkeshtam-avtoyo‘l” va “Torugart-avtoyo‘l” avtomobil nazorat punktlari bundan mustasno. Taqiq ko‘mir eksportini davom ettirishi mumkin bo‘lgan “Qirg‘izko‘mur” davlat korxonasiga ham taalluqli emas.

Qirg‘iziston eksportida O‘zbekiston ulushi

QR Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekiston YOII a’zosi bo‘lmasa ham (faqat kuzatuvchi), mamlakat Qirg‘iziston ko‘mirining asosiy xaridori bo‘lib qoladi. Qirg‘iziston toshko‘miri eksportining 85 foizi, qo‘ng‘ir ko‘mirning 95,7 foizi O‘zbekiston hissasiga to‘g‘ri keladi. Qirg‘iziston ko‘mir mahsulotlarining boshqa yirik xaridorlari Xitoy, Litva va Belgiya hisoblanadi, deb yozmoqda Gazeta.uz nashri.

O‘zbekistonga 678,2 ming tonna ko‘mir eksport qilingan

Yanvar-sentabr oylarida Qirg‘iziston korxonalari tomonidan O‘zbekiston bozoriga 29,97 million dollarga 678,2 ming tonna ko‘mir eksport qilingan. Bu 2023-yilning to‘qqiz oyiga nisbatan 11,3 foizga kam (764,4 ming tonna, 23,98 million dollar). Shu bilan birga, ushbu davrda narx 32,6 foizga oshgan — bir tonna uchun 33,3 dan 44,2 dollargacha.

To‘qqiz oy davomida Qirg‘iziston O‘zbekistonga 24,82 million dollarga 365,2 ming tonna lignit (qo‘ng‘ir ko‘mir) ham yetkazib bergan. Bu o‘tgan yilning shu davriga (23,4 million dollarga 702,4 ming tonna) nisbatan qariyb ikki baravar kam. Narx ikki baravar oshgan — bir tonna uchun 33,3 dan 67,9 dollargacha.

O‘zbekistonda mahalliy ishlab chiqarish rekordlari yangilanmoqda

Statistika agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, yanvar-oktabr oylarida O‘zbekistondan 135,7 million dollarlik (-15,8 foiz) ko‘mir mahsulotlari import qilingan. Shu bilan birga, mahalliy ishlab chiqarish rekordlarni yangilamoqda. Oktabr oyida oylik ko‘mir qazib olish hajmi 1,02 million tonnaga (+360,2 ming) yetdi, bu o‘tgan yil oktabridagi hajmdan 1,5 barobar ko‘p. Yil boshidan buyon ishlab chiqarish 24 foizga oshib, 6,34 million tonnani tashkil etdi.

Qirg‘izistondan mahalliy iste’molchilar uchun ko‘mir sotib olish rejasi

2023-yil iyunida “O‘zkimyosanoat” davlat konserni o‘zining shu’ba korxonasi “O‘zkimyoimpeks” Qirg‘izistondan mahalliy iste’molchilar uchun ko‘mir sotib olishni rejalashtirayotgani haqida xabar bergan edi. Buning uchun “Qirg‘izko‘mur” davlat korxonasi bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri shartnoma tuzilgan.

Mazkur cheklovlarning O‘zbekistonga ehtimoliy ta’siri qanday?

Ekspertlarning fikriga ko‘ra, Qirg‘izistonning toshko‘mir va qo‘ng‘ir ko‘mirni Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqi (YOII) bojxona hududidan tashqariga olib chiqishga vaqtinchalik taqiq joriy qilishi O‘zbekistonga ma’lum darajada ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Bunday cheklovlar, avvalo, energetik xavfsizlik va iqtisodiy barqarorlikka ta’sir qilishi ehtimoli bor.

O‘zbekiston ko‘mir importida Qirg‘iziston muhim o‘rin tutadi, shuning uchun taqiq natijasida ko‘mir yetkazib berish hajmi kamayishi yoki to‘xtashi mamlakatda narxlarning oshishiga olib kelishi mumkin. Bu holat, ayniqsa, elektr energiyasi ishlab chiqarish va sanoat tarmoqlarida xarajatlarning ortishiga sabab bo‘ladi.

Shu bilan birga, ushbu cheklovlar O‘zbekistonni muqobil manbalarni izlashga yoki ichki ko‘mir qazib olishni oshirishga undashi mumkin. Bundan tashqari, qayta tiklanuvchi energiya manbalariga e’tiborni kuchaytirish zaruriyati ham yuzaga keladi.

Xulosa qilib aytganda, Qirg‘izistonning bu qarori qisqa muddatda ayrim qiyinchiliklarga sabab bo‘lsa-da, uzoq muddatda O‘zbekistonning energetik mustaqilligini oshirish va yangi imkoniyatlar izlashiga turtki bo‘lishi mumkin.

Теги :
Jamiyat