O‘zbekistondagi poraxo‘rlik va firibgarliklar: 2025-yilning eng shov-shuvli holatlari

2025-yilda O‘zbekistonda korrupsiyaga qarshi kurash sezilarli darajada faollashdi. Huquqni muhofaza qiluvchi organlar noqonuniy yer savdosi, qurilish uchun ruxsatnomalar berish va mansab vakolatlaridan suiiste’mol qilish bilan bog‘liq bir qator yirik sxemalarni fosh qildi. Bu ishlar nafaqat katta pul miqdorlari, balki ularda yuqori lavozimli amaldorlar, shahar rahbarlari va davlat tuzilmalarining xodimlari ishtirok etgani bois keng jamoatchilik e’tiborini tortdi. Quyida shu yilgi eng shov-shuvli yetti korrupsiya ishi keltiriladi.

1. 240 ming dollar evaziga yer sotish — Kosonsoy tumani (Namangan viloyati)

Eng yirik korrupsiya ishi 24 gektar yer uchastkasini noqonuniy yo‘l bilan sotishga urinish bilan bog‘liq. Fermer xo‘jaligi rahbari mansabdorlar bilan aloqalaridan foydalanib, yer uchastkasini xaridor nomiga rasmiylashtirish uchun 240 ming dollar talab qilgan. Huquqni muhofaza qilish organlari uni 50 ming dollar — “xizmat” uchun berilgan avansni olayotgan paytda qo‘lga olgan. Sxemada ishtirok etgan barcha shaxslarga nisbatan jinoyat ishlari qo‘zg‘atilgan.

2. 230 ming dollar: Bo‘stonliqdagi yer uchastkasini noqonuniy rasmiylashtirish (Toshkent viloyati)

Toshkent viloyatida XSSB xodimlari va Bosh prokuratura huzuridagi Departament hamkorligida 20 sotixlik bog‘dorchilik va uzumchilik uchun ajratilgan yer uchastkasini sotish sxemasi fosh etildi. Bo‘stonliq tumanining ikki nafar fuqarosi yer uchastkasini xaridor nomiga rasmiylashtirish uchun 230 ming dollar talab qilgan. Ular kelishilgan summani olayotgan vaqtda qo‘lga olingan. Shundan so‘ng yana bir fuqaro — o‘zini ushbu yerning egasi sifatida tanishtirgan shaxs ham ushlangan. U ham pulning ma’lum qismini olgani aniqlangan. Ularning barchasiga jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan.

3. 183 ming dollar: Qarmana tumanida hujjatlarni qalbakilashtirish orqali yer sotishga urinish (Navoiy viloyati)

Qarmana tumanidagi xususiy tadbirkor tuman zaxirasida joylashgan 1 gektar bo‘sh yer uchastkasi go‘yoki uning ixtiyorida ekanini aytib, uni 2 milliard so‘m (183 ming dollar) evaziga sotishni taklif qilgan. U, shuningdek, kadastr hujjatlarini yuqori lavozimdagi “tanishlari” orqali rasmiylashtirishini va’da qilgan. Olib borilgan tezkor tadbir chog‘ida tadbirkor 1 milliard so‘m — kelishilgan pulning yarmi — ni olayotgan vaqtda Navoiy shahrida qo‘lga olingan. Unga nisbatan jinoyat ishi ochilgan, tergov harakatlari davom etmoqda.

4. 180 ming dollar: Xivada yer maydonini oshirib ko‘rsatish va qurilishga ruxsat olish sxemasi (Xorazm viloyati)

Bog‘dorchilik bilan shug‘ullanuvchi MChJ rahbari xaridorga yer maydoni 30 gektar ekanini aytgan, aslida esa u atigi 19,9 gektar bo‘lgan. Yer hujjatlarini mansabdor “tanishlari” orqali rasmiylashtirish uchun u 120 ming dollar talab qilgan. Shuningdek, 80 sotix maydonda ko‘p qavatli uy qurish uchun ruxsatnoma olib berish evaziga yana 60 ming dollar so‘ragan. Xorazm viloyati XSSB boshqarmasi va viloyat IIBning qo‘shma tezkor tadbiri davomida MChJ rahbari to‘liq summani olgan paytda qo‘lga olingan. Tergov ishlari olib borilmoqda.

5. 160 ming dollar: Pop tumani Favqulodda vaziyatlar bo‘limi boshlig‘ining porasi (Namangan viloyati)

Pop tumanining Favqulodda vaziyatlar bo‘limi boshlig‘i oldin qarindoshlariga limon yetishtirish uchun ajratilgan 2 gektar yer uchastkasini xaridor nomiga rasmiylashtirib berishni va bu yerda kottejlar qurish uchun ruxsat olishda yordam berishni va’da qilgan. U ushbu masalalarni hal qilish uchun “tanish mansabdorlaridan” foydalanmoqchi bo‘lgan. Amaldor 160 ming dollar olayotgan paytda qo‘lga olingan. Unga nisbatan yirik miqdordagi pora olish va firibgarlik moddalariga ko‘ra jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan.

6. 110 ming dollar: Bandixon tumanida 3,5 gektar yerni sotishga urinish (Surxondaryo viloyati)

Bandixon tumanining bir fuqarosi chorvachilik bilan shug‘ullanishni rejalashtirgan shaxsga tuman fondidan 3,5 gektar yer uchastkasini uning nomiga rasmiylashtirib berishni va’da qilgan. U bu xizmat uchun yuqori lavozimli tanishlari orqali 1 milliard 500 million so‘m (taxminan 137 ming dollar) talab qilgan. XSSB xodimlari va Departament tomonidan o‘tkazilgan tezkor tadbir chog‘ida u 110 ming dollar va 100 million so‘m olayotgan vaqtda qo‘lga olingan.

7. 60 ming dollar: Namangan shahar hokimining qurilishga ruxsat uchun pora olishi

Yilning eng katta rezonansli ishlaridan biri Namangan shahar hokimining hibsga olinishi bo‘ldi. XSSB ma’lumotlariga ko‘ra, hokim mahalliy korxona rahbari orqali bir tadbirkordan 60 ming dollar talab qilgan. Bu pul evaziga tadbirkorga 35 sotix maydonda — oldin eski uylar joylashgan hududda — ko‘p qavatli uy qurish huquqini berish va’da qilingan. Tezkor tadbir davomida pullarni olgan MChJ rahbari qo‘lga olingan. Shundan so‘ng XSSB xodimlari hokimni ham qo‘lga oldi — u 60 ming dollarni hokimiyat devonxonasiga mas’ul bo‘lgan ishonchli shaxsi orqali olgani aniqlangan. Hokim deputatlik daxlsizligidan mahrum qilinib, bir nechta jinoyat ishlari qo‘zg‘atilgan va u qamoqqa olingan.