O‘zbekistonga xorijdan 11,3 milliard dollarlik pul o‘tkazmalari kelib tushgan

Markaziy bank raisi Mamarizo Nurmuratovning ma’lum qilishicha, 2024-yilning yanvar—sentyabr oylarida O‘zbekistonga xorijdan 11,3 milliard dollarlik pul o‘tkazmalari kelib tushgan. 

Pul o‘tkazmalarida davlatlarning ulushi

Ushbu natija o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 34 foizga yuqori hisoblanadi. Pul o‘tkazmalari mamlakatga asosan quyidagi davlatlardan kelib tushgan:

• Rossiya - 8,75 milliard dollar;
• Qozog‘iston – 625 million dollar;
• Janubiy Koreya - 420 million dollar;
• AQSh - 415 million dollar;
• Turkiya - 291 million dollar;
• Buyuk Britaniya - 93 million dollar;
• Polsha - 48 million dollar.

Pul o‘tkazmalari jo‘natilishi bo'yicha yetakchilar

Jahon bankining Xalqaro migratsiya tashkilotiga asoslanib ishchilarning chet elda yashovchi oilalari yoki yaqinlariga yuboradigan pul miqdori bo‘yicha hisobotiga ko'ra, Qo‘shma Shtatlar ishchilarning chet elda yashovchi oilalari yoki yaqinlariga yuboradigan pul miqdori bo‘yicha yetakchi mamlakat hisoblanadi. 2022-yilda AQShdan chet elga 80 milliard dollardan ortiq pul o‘tkazmalari jo‘natilgan. Saudiya Arabistonining ko‘p sonli mehnat muhojirlari yiliga 40 milliard dollarga yaqin pul o‘tkazmalari jo‘natgani hisobiga mamlakat reytingda ikkinchi o‘rinni egalladi. Pul o‘tkazmalari miqdori bo‘yicha kuchli uchlikni deyarli 34 milliard dollar ko‘rsatkich bilan Shveysariya yakunlagan. 

O‘zbekistonning o‘rni qay pog‘onada?

O‘zbekiston dunyoda yuborilgan pul o‘tkazmalari bo‘yicha 15-o‘rinda turadi. 2022-yilda mehnat migrantlari tomonidan yuborilgan pul miqdori taxminan 13,5 milliard AQSh dollarini tashkil qilgan va bu O‘zbekistonning yalpi ichki mahsulotining (YAIM) 17 foizini tashkil etadi. Asosiy pul o‘tkazmalari Rossiyadan keladi, lekin so‘nggi yillarda Qozog‘iston, Turkiya, Janubiy Koreya va AQSh kabi davlatlar ham muhim manbalarga aylanmoqda. 2023-yilda Rossiyadan kelgan pul o‘tkazmalari umumiy o‘tkazmalarning 68 foizini tashkil qilgan. Qozog‘iston ikkinchi o‘rinda, bu davlatdan 588 million dollar yuborilgan. Shuningdek, Turkiya, Janubiy Koreya va AQSh ham muhim mamlakatlar qatorida, ammo ulardan kelgan pul o‘tkazmalari hozircha aniq ma’lum emas.

O‘zbekistonga keladigan pul o‘tkazmalarida davlatlarning ulush

O‘zbekistonga mehnat migrantlari tomonidan yuborilgan pul o‘tkazmalari asosan Rossiya, Qozog‘iston, Turkiya, Janubiy Koreya hamda AQSh hissasiga to‘g‘ri keladi. Rossiya – 2023-yilda O‘zbekistonga yuborilgan pul o‘tkazmalarining 68% i Rossiyadan kelgan. 2022-yilda bu ulush 87% ni tashkil etgan edi, ammo rublning qadrsizlanishi tufayli 2023 yilda bu ko‘rsatkich pasaygan​. Qozog‘iston – Qozog‘iston bu borada ikkinchi. 2023-yilda Qozog‘istondan 588 million AQSh dollari O‘zbekistonga yuborilgan. Turkiya, Janubiy Koreya va AQSh – bu davlatlar ham pul o‘tkazmalarining muhim manbalari sifatida qayd etilgan. Biroq, ulardan yuborilgan pul miqdori aniq emas, lekin o‘sish tendensiyasi kuzatilmoqda​. O‘z o‘rnida bu davlatlardan kelgan pul o‘tkazmalari O‘zbekiston iqtisodiyotining muhim qismini tashkil qilib, mamlakatdagi ko‘plab oilalarni qo‘llab-quvvatlaydi.

Markaziy Osiyodagi vaziyat

Markaziy Osiyoda yuborilgan pul o‘tkazmalari iqtisodiyotning muhim qismini tashkil qiladi. Bu hududdagi ko‘p davlatlarda migrantlar yuborgan pul mablag‘lari milliy yalpi ichki mahsulotning katta foizini tashkil etadi. Xususan, Qirg‘izistonda pul o‘tkazmalari YAIMning katta qismini tashkil etadi. Qirg‘izistonda 2022-yilda pul o‘tkazmalari yalpi ichki mahsulotning 31% ini tashkil etgan. Migrantlarning asosiy qismi Rossiyada mehnat qiladi va ular tomonidan yuborilgan mablag‘lar mamlakat uchun ahamiyatli iqtisodiy manba hisoblanadi. Tojikistonda ham migrantlar tomonidan yuborilgan pullar mamlakat iqtisodiyotining muhim qismini tashkil qiladi. Pul o‘tkazmalari YAIMning 24% iga to‘g‘ri keladi. Bu mamlakatda ham migrantlarning aksariyati Rossiyada mehnat qiladi​. O‘zbekiston Markaziy Osiyodagi eng yirik mehnat migrantlari jo‘natuvchisi hisoblanadi.