2050-yilga borib dunyo asosiy elektrni nimadan oladi?

Xalqaro energetika agentligining (IEA) prognozlariga ko‘ra, yaqin o‘n yilliklarda dunyo energetika bozori tubdan o‘zgaradi. Ekspert tahlillariga asoslanib aytish mumkinki, global energiya ta’minoti qayta tiklanuvchi manbalarga tobora ko‘proq tayanadi, an’anaviy yoqilg‘i manbalari esa sekin-asta o‘z ulushini boy beradi.

Qayta tiklanuvchi energiya — eng yirik yangi manbaga aylanadi

2050-yilga borib quyosh, shamol va boshqa qayta tiklanuvchi manbalardan olinadigan energiya hajmi keskin oshishi kutilmoqda. 2024-yilda bu ko‘rsatkich 83 EJ (eksajoul)ni tashkil etgan bo‘lsa, 2050-yilga kelib 233 EJgacha yetadi. Bu esa global energiya balansidagi ulushni bugungi 13% dan 31% gacha oshiradi.

Bunday jadal o‘sish qayta tiklanuvchi energiya narxlarining arzonlashuvi, texnologik taraqqiyot va ekologik bosimning kuchayishi bilan izohlanadi. IEA hisob-kitoblariga ko‘ra, 2050-yilga kelib qayta tiklanuvchi energiya dunyoda eng tez o‘sayotgan va eng yirik yangi energiya manbasiga aylanadi.

Ko‘mir inqirozi: iste’mol ikki baravarga kamayadi

Infografika ko‘rsatishicha, ko‘mirga bo‘lgan talab keskin kamayishda davom etadi. 2024-yilda 178 EJ bo‘lgan iste’mol 2050-yilgacha 95 EJgacha qisqaradi. Bu — global energetika tarixidagi eng keskin pasayishlardan biri.

Bunga asosiy sabablar:

• ekologik talablarning kuchayishi,
• ko‘mirga alternativlar (ayniqsa, quyosh va shamol)ning arzonlashuvi,
• sanoatning energiya tejamkor texnologiyalarga o‘tishi.

Bundan kelib chiqadiki, ko‘mir 2050-yilda jahon energetika balansida ikkinchi darajali rolni egallaydi.

Atom energetikasi barqaror o‘smoqda

Yadro energetikasi ham muhim o‘rin tutishda davom etadi. 2024-yilda 31 EJ bo‘lgan ko‘rsatkich 2050-yilda 61 EJga yetadi. Ulushi ko‘p bo‘lmasa-da, atom energetikasi barqaror bazaviy quvvat sifatidagi ahamiyatini saqlab qoladi.

Mutaxassislarning fikricha, ko‘plab mamlakatlar energiya xavfsizligini ta’minlash va karbonat chiqarilishini kamaytirish maqsadida yadro loyihalariga sarmoyalarni oshirmoqda.

Neft va gaz: hali ham asosiy o‘yinchilar, ammo ulush pasayadi

Prognozlarga ko‘ra, neft va tabiiy gaz yaqin o‘n yilliklarda global energiya tizimining muhim qismi bo‘lib qoladi. Shunga qaramay, qayta tiklanuvchi energiya o‘sishi fonida ularning bozordagi ulushi biroz qisqaradi.

Neft: 2024-yildagi 193 EJdan 2050-yilgacha 184 EJgacha tushadi.

Gaz: 148 EJdan 161 EJgacha ko‘tarilishi prognoz qilinmoqda, ammo umumiy energiya balansidagi ulushi pasayadi.

Narxlarning barqarorlashuvi jarayoni va ekologik siyosat neft–gaz bozorining uzoq muddatli istiqbolini yanada ehtiyotkor qiladi.

Dunyo yashil energiya davriga yaqinlashmoqda

2050-yilgacha global energetika ta’minoti jiddiy qayta shakllanishi kutilmoqda. Infografika va prognozlar bir nuqtani aniq ko‘rsatmoqda:

• Qayta tiklanuvchi energiya — kelajakning asosiy drayveri.
• Ko‘mirning global ahamiyati keskin kamayadi.
• Atom energetikasi barqaror o‘sishda davom etadi.
• Neft va gaz hali uzoq vaqt energiya tizimida muhim rol o‘ynaydi, ammo ustuvorlik asta-sekin “yashil” manbalarga o‘tadi.

Energetika sohasidagi bunday o‘zgarishlar iqtisodiy siyosat, sanoat strategiyalari va global bozorlarning kelajakdagi rivojlanish yo‘nalishini belgilab beradi.