Elektron garov xati orqali ipoteka kreditlarini boshqarish soddalashtiriladi

O‘zbekistonda ipoteka kreditlari bo‘yicha yangi imkoniyatlar yaratildi. 2024-yil 12-fevralda qabul qilingan O‘RQ-1028-sonli qonun orqali bir qator qonun hujjatlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi. Kiritilgan o‘zgartirishlar “Ipoteka to‘g‘risida”, “Qimmatli qog‘ozlar bozori to‘g‘risida” va “To‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risida”gi qonunlarga taalluqli bo‘lib, elektron garov xati orqali ipoteka kreditlarini boshqarish tizimini zamonaviylashtirishni nazarda tutadi. Ushbu yangilik ipoteka munosabatlarini soddalashtirish, huquqlarni himoya qilish va moliyaviy barqarorlikni oshirishga xizmat qiladi. 

Elektron garov xati joriy etiladi

Qonunga ko‘ra, elektron garov xati asosida ipoteka kreditlarini boshqarish mexanizmi yaratilmoqda. Endilikda garov xati bo‘yicha huquq va majburiyatlarni rasmiylashtirish hamda ularga o‘zgartirishlar kiritish jarayonlari avtomatlashtiriladi. 

Elektron garov xati bo‘yicha har qanday o‘zgarishlar uning qonuniy egasi va garovga qo‘yuvi o‘rtasida kelishuv asosida amalga oshiriladi. Ushbu jarayon Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali rasmiylashtiriladi. 

Bundan tashqari, elektron garov xati bo‘yicha huquqlar boshqa shaxsga o‘tkazilishi ham mumkin. Buning uchun depo hisobvaraqqa tegishli yozuv kiritiladi va shu orqali yangi egaga huquqlar rasmiy ravishda o‘tgan hisoblanadi. Ushbu tizim ipoteka kreditlari bozorida yanada shaffoflik va qulaylik yaratib, huquqiy jarayonlarni osonlashtirishga xizmat qiladi.

Ipoteka kreditlarini qayta moliyalashtirish osonlashadi

Qonunning qabul qilinishi ipoteka kreditlari bo‘yicha huquq va majburiyatlarni boshqa shaxslarga o‘tkazish tartibini yengillashtiradi. Endilikda, elektron garov xati orqali ipoteka kreditlarini qayta moliyalashtirish, to‘lov majburiyatlarini boshqa shaxsga o‘tkazish va ipoteka bozorida likvidlikni oshirish imkoniyati yaratiladi. 

Shuningdek, qonunda talab qilish huquqlari hamda garov xati tugatish massasi ipoteka majburiyatlariga kiritilmasligi aniq belgilab qo‘yilgan.

Elektron garov xati qanday ishlaydi?

Elektron garov xati ipoteka kreditlari bo‘yicha huquq va majburiyatlarni elektron tizim orqali boshqarish imkonini beradi. Yangi qonunga ko‘ra, garov xatiga kiritiladigan har qanday o‘zgarishlar Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali amalga oshiriladi.

Elektron garov xati bo‘yicha huquqlar boshqa shaxsga o‘tkazilishi ham mumkin. Buning uchun depo hisobvaraqqa tegishli yozuv kiritiladi va natijada huquqlar rasmiy ravishda yangi egaga o‘tadi. Huquqlar o‘tkazilgandan so‘ng, yangi egasiga depo hisobvaraqlaridan ko‘chirma beriladi, bu esa uning rasmiy huquqiy asosga ega ekanini tasdiqlaydi.