Qora rieltor yoki firibgarlarning tuzog‘iga tushmaslik uchun nimalarga e’tibor berish kerak?

Qora rieltorlar – bu ko‘chmas mulk bilan bog‘liq noqonuniy firibgarlik bilan shug‘ullanadigan shaxslar bo‘lib, ularning asosiy maqsadi odamlarning uy-joyini noqonuniy egallashdir. Afsuski, bunday jinoiy sxemalarda ko‘pincha davlat xizmatchilari ham qatnashadi. Notariuslar, yuristlar va boshqa idoralar xodimlari ushbu firibgarliklar ortida turishi ehtimoli bor. Firibgar rieltorlar hujjatlarni, jumladan, ishonchnomalar va pasportlarni soxtalashtirish orqali mijozlarni aldashadi. O‘zini himoya qilish uchun yurist bilan maslahatlashish va bitimning huquqiy tozaligini tekshirish muhimdir. 

Hujjatlarni soxtalashtirish va almashtirish

Rieltorlar tomonidan ishlatiladigan eng keng tarqalgan firibgarlik usuli – hujjatlarni qalbakilashtirishdir. Ushbu jinoyatlar ko‘pincha uy-joy mulkiga bo‘lgan huquqni ro‘yxatdan o‘tkazish jarayonida fosh etiladi. Firibgarlar quyidagi hujjatlarni soxtalashtirishi mumkin: 

- Sovg‘a shartnomalari 

- Uy sotib olish va sotish shartnomalari 

- Notarial guvohnomalar 

- Uy, kvartira yoki yer uchastkasiga bo‘lgan mulk hujjatlari 

- Pasport va garov shartnomalari 

Rieltorlar tomonidan ishlatiladigan eng keng tarqalgan firibgarlik usuli – hujjatlarni qalbakilashtirishdir. Ushbu jinoyatlar aksariyat hollarda uy-joy mulkiga bo‘lgan huquqni ro‘yxatdan o‘tkazish jarayonida fosh etiladi. Firibgarlar hujjatlarni soxtalashtirish orqali mulkni noqonuniy ravishda o‘zlashtirishga harakat qilishadi. Ular turli xil hujjatlarni qalbakilashtirishga urinishi mumkin.

Pulni o‘g‘irlash va aldab olish

Ba’zi qora rieltorlar odamlarning ishonchini qozonib, shartnoma tuzilgandan so‘ng mulk egasidan pulni tortib olishadi. Ular notarius huzuridan chiqqach, turli psixologik yoki jismoniy bosim o‘tkazish orqali pullarni qo‘lga kiritishga harakat qilishadi. Shu sababli, katta miqdordagi pulni oldindan qanday saqlash va olib yurish haqida o‘ylash zarur. 

Ba’zan noqonuniy rieltorlar bitimni o‘zlari to‘liq nazorat qilishni taklif qilishadi. Ishonchnoma orqali barcha huquqlarni qo‘lga kiritib, ko‘chmas mulkni uchinchi shaxslarga sotishadi. Bitim tugagach, ular yo‘qolib ketishadi va mulk egasi ham pulidan, ham uyidan mahrum bo‘ladi. 

“Qo‘shnilarni siqib chiqarish” sxemasi

Firibgarlar muammoli ko‘chmas mulk egalarini izlab topishadi. Ular avvaliga kvartiraning ma’lum bir qismini sotib oladi, keyin esa bu joylarga jinoyatchilar yoki axloqsiz shaxslarni joylashtirib, boshqa egalarni majburan ko‘chishga majbur qilishadi. Ular bosim o‘tkazib, qolgan egalarni uyning o‘z ulushlarini juda past narxda sotishga majbur qiladi va keyin esa uyni yuqori narxda sotishadi. 

 Vafot etgan shaxsning kvartirasini sotish

Bu firibgarlik sxemasida, jinoyatchilar yolg‘iz vafot etgan shaxslarning kvartiralarini aniqlashadi. Agar uzoq vaqt davomida qarindoshlari paydo bo‘lmasa, ular notariuslar yordamida soxta hujjatlar tayyorlashadi va kvartirani uchinchi shaxslarga sotishadi. Agar keyinchalik vafot etgan shaxsning qarindoshlari topilsa, bitim bekor qilinishi va xaridor mol-mulksiz qolishi mumkin. 

 Soxta ipoteka va kredit sxemalari

Firibgarlar investorlarni kvartira sotib olish jarayoniga jalb qilib, ularni 25-30% yillik foyda bilan pul tikishga ishontirishadi. Jabrlanuvchi bankdan kredit olib, kvartirani sotib oladi, dastlabki oylar uchun firibgar “investor” pul to‘laydi, keyin esa yo‘qolib ketadi. Natijada jabrlanuvchi bank oldida qarzdor bo‘lib qoladi. 

 Bitim shartlarini soxtalashtirish

Firibgarlar xaridor va sotuvchini muhim shartlar bo‘yicha chalg‘itib, ularga noto‘g‘ri ma’lumot berishadi. Sotuvchi uyni arzonroq sotishga majbur bo‘lsa, xaridor esa ko‘chmas mulkni reja qilinganidan ancha yuqori narxda sotib olishi mumkin. 

Ko‘chmas mulkni renta shartnomasi orqali egallash

Bu firibgarlik usuli odatda yolg‘iz, keksalar va nogironlarga nisbatan qo‘llaniladi. Firibgarlar keksalarga g‘amxo‘rlik qilish evaziga ularga ko‘chmas mulkni topshirish taklifini berishadi. Ammo imzo qo‘yish jarayonida ularga rentadan emas, balki sotish bo‘yicha shartnoma imzolattirishadi. Natijada jabrlanuvchi uyidan mahrum bo‘ladi. Ayrim holatlarda esa firibgarlar keksalarga og‘ir bosim o‘tkazib, ularning hayotini qiyinlashtirishadi. 

Qanday qilib qora rieltorlar tuzog‘iga tushib qolmaslik mumkin?

Firibgarlardan himoyalanish uchun bir qancha muhim qoidalarga rioya qilish lozim. Avvalo, hujjatlaringiz nusxasini begonalarga bermaslik kerak. Har qanday shartnomani imzolashdan oldin esa, tajribali yurist bilan maslahatlashish tavsiya etiladi. Bitim jarayonida rieltorlarga to‘liq ishonib, barcha jarayonni ularga topshirish xavfli bo‘lishi mumkin, shu sababli hujjatlarni mustaqil ravishda tekshirish muhim.

Rieltorning malakasini tekshirib, uning sertifikatlari va hujjatlarini talab qilish kerak. Bundan tashqari, haddan tashqari arzon yoki shubhali takliflarga ehtiyotkorlik bilan yondashish lozim. Bitim shartnomasi mustaqil huquqiy ekspertizadan o‘tkazilishi, uning har bir bandi to‘liq tushunilganligiga ishonch hosil qilinishi shart. Ushbu ehtiyot choralariga amal qilish firibgarlar tuzog‘iga tushib qolish xavfini kamaytiradi.

Firibgar rieltorlar bilan bog‘liq muammolar yillar davomida ko‘plab odamlarni mulksiz qoldirgan. Shuning uchun har bir shaxs huquqiy bilimini oshirib, har qanday shubhali takliflarga ehtiyotkorlik bilan yondashishi lozim.