Harbiy texnologiyalari eng kuchli mamlakatlar reytingi ma’lum qilindi

Harbiy texnologiyalari eng kuchli mamlakatlar reytingi ma’lum qilindi. Janubiy Koreyaning “Mamlakatlarning mudofaa fanlari va texnologiyalari darajasi tadqiqoti-2024”da davlatlar va ularning harbiy salohiyati va texnikasi bo‘yicha ma’lumotlar berildi.

AQSh harbiy texnologiyalar bo‘yicha yetakchi o‘rinda!

Harbiy texnologiyalarining taraqqiyoti bo‘yicha jahonda yetakchi mamlakat — AQSh. Rossiya va Fransiya — ikkinchi o‘rinda. Bu haqda Janubiy Koreyaning mudofaa texnologiyalarini targ‘ib qilish instituti taqdim etgan. Ushbu ro‘yxat “Mamlakatlarning mudofaa fanlari va texnologiyalari darajasi tadqiqoti-2024”da ko‘rsatilgan.

 Fransiya va Rossiya harbiy texnologiyalari umumiy darajasi AQSHnikiga solishtirganda 89 foizni tashkil etgan. AQSH bu borada oxirgi olti yilda Germaniya (3-o‘rin), Buyuk Britaniya (4) va Italiya (10)dan ancha o‘zib ketgan.

Harbiy texnologiyalari taraqqiyotiga ko‘ra, Xitoy — 6, Isroil — 7, Janubiy Koreya — 8, Hindiston — 11, Ispaniya — 12-o‘rinda.

O‘zbekiston armiyasi va undagi ahvol qanday?

Avval xabar qilganimizdek, O‘zbekiston dunyo armiyalari reytingida 7 pog’ona yuqorilab, 145 mamlakat ichida 58-o‘rinni egallagan edi.

Markaziy Osiyo mamlakatlari orasidan esa Qozog‘iston 57- (o‘tgan yili 58), O‘zbekiston 58-(65), Turkmaniston 77-(83), Qirg‘iziston 105-(100), Tojikiston 108-(107) o‘rinni egallagan.

2024 yilgi natijalarga ko‘ra, O‘zbekiston Markaziy Osiyo davlatlari orasida harbiy xarajatlari bo‘yicha birinchi o‘ringa chiqqan edi. O‘zbekiston yalpi ichki mahsulotning 1,9 foizini armiya va mamlakat mudofaa qobiliyatini saqlashga sarflaydi. Undan keyingi o‘rinda Turkmaniston - 1,3 % ini, Qirg‘iziston — 1,2 % ini, Tojikiston – 1,1 % ini, Qozog‘iston 0,8 % ini sarflaydi.

Shuningdek, progressiv islohotlar markazi direktori Mirshohid Aslanov O‘zbekiston global harbiy kuch reytinglarida cheklangan rasmiy va noto‘g‘ri ma’lumotlar tufayli e’tibordan chetda qolayotgani haqida yozgan edi. Uning fikricha, O‘zbekistonning harbiy imkoniyatlari va strategik resurslari yetarlicha o‘rganilmagan. GFP kabi reytinglar bir qator muhim omillarni hisobga olmasligi bunga sabab bo‘lmoqda. Reyting O‘zbekistonning harbiy realliklarini to‘liq aks ettirmaydi, chunki ma’lumotlar orasida muvofiqlik yo‘q. Qayd etilishicha, GFP bahosidagi eng katta kamchiliklardan biri O‘zbekistonning zaxira kuchlarini mavjud emas deb hisoblashidir. Ushbu demografik guruh qariyb 10 mln. kishini tashkil etadi. Agar sog‘liq va bandlik cheklovlari hisobga olinsa ham, zaxira kuchlari 5 mln.dan ortiq shaxsni tashkil etadi. Bu ulkan zaxira O‘zbekiston uchun kuchli strategik resurs bo‘lib, uzoq muddatli qarama-qarshiliklarga tayyorgarlikni ta’minlaydi.

Harbiy sohada qo‘llaniluvchi kelajak harbiy qurollari

Shuning bilan birga, yaqin kelajakda olimlar harbiy texnologiyalar sohasida bir qator yutuqlarga erishilishi va davlat yangicha harbiy qurollarga ega bo‘lishini taxmin qilishmoqda.

Zamonaviy dunyo qurollari bo‘lishi taxmin qilinayotgan harbiy texnologiyalar:

Sun’iy intellekt va dronlar

Mutaxassislar sun’iy intellekt uchuvchisiz platformalar rivojlanishida hal qiluvchi omilga aylanishini bashorat qilmoqda. Keyingi avlod dronlari oxirgi foydalanuvchi aralashuvisiz avtonom tarzda uchadi, biroq oxirgi foydalanuvchilar kerak bo‘lganda boshqaruvni o‘z qo‘liga olishi yoki ushlab turishi mumkin. Dronlar har qanday ob-havo sharoitida uchib, dushman faoliyatini kuzatib boradi, oxirgi foydalanuvchilarga razvedka va video tasvirlarni yuboradi. Operatorlar yuzni tanishdan foydalangan holda xodimlarni kuzatishi va identifikatsiyalashi hamda ularning do‘stona yoki dushman ekanligini aniqlashi mumkin bo‘ladi. Yuzni tanib olish aniq jangchilarni kuzatish qobiliyatini oshiradi va askarlarga nishonga to‘g’ridan-to‘g’ri nishonga o‘q otish imkonini beradi. Ushbu texnologiya, shuningdek, garov zararini kamaytirishga yordam beradi va ilgari dushman sifatida qabul qilingan tinch aholi o‘limining oldini oladi.

Gipersonik texnologiyalar

2040-yilga borib gipertovushli qurollar tovush tezligidan 20 baravar tez uchadigan yadro kallaklari bilan jihozlanadi. Bunday tezliklar dushmanlarni ajablantiradi. Agar ishonchliligi isbotlansa, ushbu gipertovushli qurol har qanday mamlakatdan keladigan tahdidlarni oldini olishga yordam beradi. Rivojlanish allaqachon boshlangan. Gipersonik qurollar uchta variantda sozlanadi: boshqariladigan ballistik raketalar, gipertovushli qanotli raketalar va tezlashtirilgan parvozga ega raketalar. Bu bir necha daqiqada dunyoning istalgan nuqtasida oddiy yoki yadroviy qurollardan foydalanish imkonini beradi.

Immersiv texnologiyalar

Immersiv texnologiyalar yordamida, ayniqsa, parvoz yoki jangovar tayyorgarlik uchun takrorlanadigan va moslashuvchan tajribalarni yaratish osonroq bo‘ladi. Startaplar sintetik o‘quv muhitini (STE) yaratish uchun virtual haqiqatdan (VR) foydalanmoqda. Ushbu muhitlar an’anaviy mashg’ulotlar va missiya amaliyotini to‘ldiradi va shu bilan askarlar va bo‘linmalarning tayyorgarligini oshiradi.

5G aloqa

Harbiy harakatlarda o‘z vaqtida va ishonchli ma’lumotlarning ahamiyati birinchi o‘rinda turadi. 5G real vaqt rejimida qaror qabul qilishni tezlashtirib, giperkonversiyalangan aloqa va xavfsiz maʼlumotlar tarmoqlarini taklif etadi. Ushbu texnologiya yangi boshqaruv va nazorat dasturlari uchun yo‘l ochadi va logistikani optimallashtiradi.

Bundan tashqari, 5G tarmoqlari katta hajmdagi ma’lumotlarni masofaviy sensorlar va qurollarga uzatish imkonini beradi, jang maydonida zich, chidamli tarmoqlarni yaratadi. Ushbu taraqqiyot vaziyatni tezda anglashni ta'minlaydi va mashgulotlar va jangovar qobiliyatlarni oshiradi. Muhimi, 5G ham samarali masofadan boshqarish imkonini beradi, uchuvchisiz tizimlar, jumladan, dronlar va avtonom transport vositalari uchun uzluksiz aloqani taklif etadi.

Bu kabi texnologiyalarning harbiy sohada qo‘llanilishi kelajakda xavfsizlikni oshirishi bilan bir qatorda davlatlar va ularning chegaralariga nisbatan xavfni ham oshiradi. Zero butun dunyo bugungi kunda kichik-kichik urushlar oqibatida jahon urushi boshlanishi yoqasiga kelib qolmoqda.