Қизамиқ 30 баробар кўпайган, шошилинч эмлаш зарур – ЖССТ

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг Европа минтақавий бюроси ушбу қитъадаги давлатларни зудлик билан қизамиққа қарши эмлаш ҳаракатларини бошлашга чақирди. Бу ҳақда Ўзбекистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги хабар берди. 

Беморлар сони 30 мингдан ошди

Билдирилишича, минтақада ўтган йил давомида ушбу касалликни юқтириш ҳолатлари 2022 йилга нисбатан 30 баробар кўп қайд этилган. 2023 йилнинг январь-октябрь ойларида бу касалликка чалинган беморлар сони 30 мингдан ошди. 2022 йилда бу кўрсаткич атиги 941 нафарни ташкил этганди. Экспертлар буни пандемия даврида қизамиққа қарши вакцинация қамрови кескин пасайгани билан изоҳламоқда. 

Буюк Британияда фавқулодда ҳолат 

ЖССТ прогнозига кўра, сўнгги ойларда қизамиқ билан касалланиш ҳолатлари яна кўпайган ва шошилинч чоралар кўрилмаса, бу тенденция давом этиши эҳтимоли юқори. Хусусан, Буюк Британия хасталик кўпайиши ортидан мамлакатда миллий фавқулодда ҳолат режимини жорий этишга мажбур бўлди.

Қизамиқ фақат болалар касаллигими?

Кўпчилик ўйлаганидек, қизамиқ фақат болалар касаллиги эмас. У ҳар қандай ёшдаги одамга юқиши мумкин. Кўп ҳолларда эса эмланмаган чақалоқлар, боғча ва мактаб болаларида учрайди. Катталарнинг юқори хавф гуруҳига талабалар, чет эллик саёҳатчилар ва тиббиёт ходимлари киради. Қизамиқ одамдан-одамга жуда тез, ҳаво орқали, касалланган одамнинг бурун ёки сўлак ажралмаларидан юқади. Қизамиқ вируси хона ҳавосида 2 соатгача сақланиши мумкин.

Қизамиқ беш ёшгача бўлган болалар ва 30 ёшдан ошган катталарда кўпроқ оғир кечади. Оғир асоратлари орасида ўрта қулоқ инфекцияси, пневмония, томоқ бўғилиши, диарея, ҳатто энсефалит (мия яллиғланиши) ҳам кузатилиши мумкин.

Белгилари қандай?

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотига кўра, қизамиқнинг биринчи аломати вирус юққандан кейин 10-12 кун ўтгач пайдо бўладиган юқори иситма ҳисобланади. Ҳарорат кўтарилиши 4–7 кун давом этади.

Дастлабки босқичда бурун оқиши, йўтал, кўз қизариши ва ёшланиши, шунингдек, ёноқларнинг ички қисмида кичик оқ доғлар пайдо бўлиши мумкин. Бир неча кундан сўнг, одатда юз ва бўйиннинг юқори қисмида тошма пайдо бўлади. Тахминан 3 кундан кейин тошма бутун танага тошади ва 5-6 кун давом этади.

Қизамиқ ўзи нега кўпайяпти?

Covid-19 пандемияси бутун дунё бўйлаб эмлаш жараёнларини кескин сусайтириб юборди. Бу фақат қизамиқ эмас, бошқа юқумли касалликларга ҳам тегишли. 

Айниқса, қатъий карантин чекловлари, коронавирус ваҳимаси, тиббиёт муассасаларининг ҳаддан зиёд босим билан ишлаши туфайли миллионлаб болалар юқумли касалликларга қарши ўз вақтида эмланмай қолиб кетган.

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотига кўра, 2021 йилда дунё бўйича 40 миллион бола қизамиқнинг олдини олишга қаратилган режали эмлашдан четда қолган: 25 миллион бола биринчи дозани олмаган бўлса, 14,7 миллион нафари эса иккинчи дозада эмланмаган. Бироқ қизамиқ деганда фақат болалар касалланади деган тасаввур пайдо бўлмаслиги керак.

Энг самарали чора – эмлаш

Қизамиқнинг олдини олишда самарали, ишончли ва арзон чора – эмлаш. Қизамиққа қарши ваксина 50 йилдан ортиқ вақт ичида ўзини оқлаб келмоқда. Болалар қизамиққа қарши икки босқичда эмланади. 

Ўзбекистонда миллий эмлаш календарига асосан, қизилчага қарши ваксина 1 ва 6 ёшда ўтказилади. Қизамиқ вирусига қарши махсус препарат мавжуд эмас. Даволаш қизамиқ аломатларини камайтириш ва асоратларининг олдини олишга қаратилган бўлади.