“Yangi men” sindromi: Nega bu g‘oya ishlamaydi?

Yangi yil kelishi bilan ko‘pchilik ortda qolgan yilni baholaydi va oldidagi yilga katta umidlar bilan qaraydi. Bu paytda odamlar hayotni yaxshilash, o‘zini o‘zgartirish va yangi odatlar boshlashga va’da beradi. Biroq Yangi yil qarorlari tashqi tomondan ijobiy ko‘rinsa ham, ba’zan ular ruhiy holatga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

Yaxshiroq yashashga intilishning o‘zi yomon emas. Ammo bu jarayon ongli va sog‘lom bo‘lishi muhim. O‘zimizga haddan tashqari talab qo‘yish, qisqa vaqt ichida hamma narsani o‘zgartirishga urinish stress va hafsalani pir bo‘lishiga olib keladi. Shu sabab Yangi yil qarorlariga boshqacha yondashish kerak. Asosiysi, kelayotgan yil uchun o‘sishga yordam beradigan, real va ruhiy salomatlikni asraydigan maqsadlar qo‘yishdir. Aynan shunday yondashuv odamga o‘zini bosim ostida his qilmasdan, asta-sekin rivojlanish imkonini beradi.

Nega Yangi yil qarorlari ba’zan foydasiz bo‘ladi?

Yangi yil qarorlari odamni o‘zgarishga undashi mumkin, ammo ular har doim ham foyda bermaydi. Ko‘pincha bunday qarorlar “uddalamasam, yutqazdim” degan fikrga olib keladi. Maqsad bajarilmasa, odam o‘zini muvaffaqiyatsiz his qiladi va bu ishonchni, motivatsiyani pasaytiradi.

Tadqiqotlarga ko‘ra, odamlarning aksariyati Yangi yil qarorlarini oxirigacha yetkazmaydi. Hatto ko‘pchilik birinchi haftaning o‘zidayoq taslim bo‘ladi. Buning sabablari oddiy. Ko‘p qarorlar uyat yoki o‘zidan norozi bo‘lish hissi bilan qo‘yiladi. Masalan, vazn tashlash yoki yomon odatlardan voz kechish qarorlari ko‘pincha “men yaxshi emasman” degan fikrdan kelib chiqadi. Ammo o‘zini yomon his qilish o‘zgarish uchun yaxshi turtki bo‘la olmaydi.

Ba’zan odamlar qarorni chin dildan xohlagani uchun emas, shunchaki an’ana yoki atrofdagilar bosimi sabab qo‘yadi. Aslida esa o‘zgarish faqat odam o‘zi istaganda samara beradi. Yaxshi tomonga o‘zgarish uchun yangi yilni kutish shart emas. Yana bir xato — juda katta va og‘ir maqsadlar qo‘yishdir. Bunday qarorlar boshidanoq qo‘rqinchli bo‘lib ko‘rinadi va kichik muvaffaqiyatsizlik ham odamni to‘xtatib qo‘yadi. Kichik va bajarilishi mumkin bo‘lgan qadamlar esa ancha samaraliroq bo‘ladi.

Eng muhimi, yo‘lda qiyinchiliklar bo‘lishini oldindan qabul qilishdir. Bir kunni o‘tkazib yuborish oxir emas. O‘zini ayblash o‘rniga, tushunish va ertasi kuni yana davom etish ko‘proq foyda beradi. O‘zgarish — bu jarayon, mukammallik esa majburiy emas.

Yangi qarorlar salbiy o‘zgarishlarga ham undashi mumkin

Yangi yil qarorlari har doim ham foydali bo‘lavermaydi. Ba’zan ular ijobiy o‘zgarishlar o‘rniga salbiy bosimni kuchaytirib yuboradi. Ayniqsa bu holat parhez va vazn tashlash bilan bog‘liq mavzularda yaqqol ko‘rinadi. Yil boshida sport zallari va turli vazn kamaytirish dasturlari chegirmalar bilan odamlarni jalb qiladi va natijada hamma joyda vazn, ovqatlanish va tashqi ko‘rinish haqida gaplar ko‘payadi.

Bu suhbatlar ko‘pincha odamni ilhomlantirish o‘rniga, o‘zidan norozi bo‘lishga majbur qiladi. Bayram paytida yegan ovqatlar uchun uyaltirish, “endi tarozini to‘g‘rilash kerak” degan fikrlar quvonchli bo‘lishi kerak bo‘lgan davrni ayb va bosimga aylantiradi. Ayniqsa ovqatlanish bilan bog‘liq muammolari bor yoki tanasini qabul qilishda qiynalayotgan insonlar uchun bu juda og‘ir bo‘lishi mumkin. Ish joyidagi vazn tashlash aksiyalari yoki tushlik paytidagi “sog‘lomroq ovqat yeyapman” degan gaplar ham ularni bezovta qilish ehtimoli bor.

Aslida hech kim yegan ovqati uchun uyalmasligi kerak. Harakat va jismoniy mashqlar sog‘liq va kayfiyat uchun foydali ekani ilmiy jihatdan isbotlangan. Ular hatto mavsumiy tushkunlikni yengishga ham yordam berishi mumkin. Ammo asosiy e’tibor vazn tashlashga emas, harakat qilishdan zavq olishga qaratilishi kerak.

Yil boshidagi chegirmalar sport zaliga yozilish uchun yaxshi bahona bo‘lishi mumkin, lekin buni jamiyat talabi yoki tashqi ko‘rinish bosimi sabab emas, balki o‘zini yaxshi his qilish uchun bajarilishi muhim.

Mashqlarni ruhiy holatni yaxshilash uchun qabul qilish esa harakat bilan sog‘lom va barqaror munosabatni shakllantirishga yordam beradi.

Bu yil sog‘lom Yangi yil qarorlarini sinab ko‘ring

Agar bu yil Yangi yil qarori qo‘yishni istasangiz, eng muhimi uni to‘g‘ri tanlashdir. Unutmang, ijobiy o‘zgarish qilish uchun faqat yangi yilni kutish shart emas. Agar qaroringizga amal qilishni unutib qo‘ysangiz yoki yo‘ldan chiqib ketsangiz, o‘zingizni ayblamang. Hayotda har kimning o‘z tashvishlari va mas’uliyatlari bor, ba’zan charchash yoki hafsalasi pir bo‘lish oddiy holat. Eng muhimi — yana davom etishdir.

Yangi odat paydo bo‘lishi vaqt talab qiladi. Tadqiqotlarga ko‘ra, bir odatni shakllantirish uchun o‘rtacha bir necha hafta emas, balki taxminan o‘n hafta kerak bo‘ladi. Shuning uchun qisqa vaqt ichida katta o‘zgarish kutmaslik lozim. Har bir inson turlicha, kimdir tezroq moslashadi, kimdir sekinroq. Boshqalar bilan solishtirish bu jarayonda foyda bermaydi.

O‘zimizga qanday gapirayotganimiz ham muhim. “Men majburman” yoki “shart” degan so‘zlar bosimni oshiradi. Ularning o‘rniga “harakat qilib ko‘raman” yoki “buni qilish imkonim bor” deb o‘ylash ruhiy holatni yengillashtiradi. Qarorni majburiyat emas, imkoniyat sifatida qabul qilish muvaffaqiyatsizlik qo‘rquvini kamaytiradi.

Yangi yil qarorlari sog‘liq va ruhiy holatni yaxshilashga qaratilgan bo‘lsa, ularni saqlash osonroq bo‘ladi. Telefonni kamroq ishlatishga harakat qilish, tanani tinglash, harakatdan quvonch topish, do‘stlar bilan ko‘proq uchrashish yoki qiyin paytlarda shukr qilish kabi kichik qarorlar katta foyda keltirishi mumkin. Xato qilish ham normal ekanini qabul qilish va o‘zingizni kechira bilish esa bu yo‘lda eng katta yordamchidir.

Oxir-oqibat, Yangi yil qarorlari o‘zimizga mehr bilan qarashga yordam berishi kerak. Ular uyat yoki bosim emas, balki ijobiy o‘zgarish, sabr va tushunishga asoslangan bo‘lishi muhim. Shu tarzda qabul qilingan qarorlar qachon boshlanganidan qat’i nazar, farovonlik sari olib boradi.