Nega Markaziy Osiyo butun dunyoning qiziqish nuqtasiga aylandi?

Dunyo iqtisodiyotidagi tezkor o‘zgarishlar investorlarni yangi, ishonchli va istiqbolli bozorlarga izlanishga undamoqda. So‘nggi yillarda shunday hududlardan biri — Markaziy Osiyo va Kaspiy mintaqasi bo‘lib qoldi. BCG tomonidan 2025-yilda e’lon qilingan tahlilga ko‘ra, mintaqa investorlar uchun ilgaridan ko‘ra ancha jozibador bo‘la boshladi.

70 millionlik iste’mol bozori va 440 mlrd dollarlik iqtisodiyot

BCG hisob-kitoblariga ko‘ra, mintaqaning asosiy to‘rt davlati — Qozog‘iston, Ozarbayjon, O‘zbekiston va Qirg‘iziston — birgalikda 70 million aholiga ega bo‘lib, yiliga 440 milliard dollardan ortiq iqtisodiy faoliyat yaratadi. Bu ko‘rsatkichlar Markaziy Osiyo va Kaspiy hududini misol uchun Turkiya yoki Janubiy Afrika kabi rivojlanayotgan yirik bozorlar qatoriga qo‘yadi.

Nega bu hudud muhim bo‘lib qoldi?

1. Boy tabiiy resurslar

Mintaqaga bo‘lgan qiziqishning oshishiga birinchi navbatda uning boy tabiiy resurslari sabab bo‘layapti.

Hududda:

• neft va gaz,
• oltin, uran, mis,
• volfram, marganes,
• hamda boshqa ko‘plab strategik metallar mavjud.

BCG ma’lumotiga ko‘ra, ayrim resurslar bo‘yicha Markaziy Osiyo dunyodagi eng katta zaxiralarga ega. Bu ayniqsa Yevropa va AQShning Rossiya va Xitoyga bog‘liqligini kamaytirish istagi kuchaygan bir paytda mintaqaning strategik ahamiyatini oshirmoqda.

2. O‘rtadagi “yer ko‘prigi”

Ikkinchi muhim omil — hududning geografik joylashuvi. Mintaqa Xitoy va Yevropa o‘rtasidagi asosiy quruqlik yo‘llari chorrahasida joylashgan. Dengiz yo‘llaridagi uzilishlar va global keskinliklar tufayli quruqlik orqali savdo hajmi oshib borayotgani CCA mamlakatlarini tabiiy tranzit markazga aylantirmoqda.

3. Yosh va o‘sayotgan aholi

Markaziy Osiyoda yosh va o‘sib borayotgan aholi mavjud. Hudud bo‘ylab 21 millionga yaqin malakali ishchi kuchining mavjudligi ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohalari uchun katta imkoniyat yaratadi. Ko‘plab investorlarga aynan shu omil — sifatli, ammo nisbatan arzon ishchi kuchi — jiddiy ustunlik bo‘lib xizmat qilmoqda.

Biroq muammolar ham bor

Hamma imkoniyatlarga qaramay, mintaqa bir qator to‘siqlarga ega:

• mamlakatlar o‘rtasida iqtisodiy integratsiya past;
• dengiz portlariga chiqish yo‘qligi eksportni cheklaydi;
• ayrim davlatlarda davlat korxonalarining ustunligi raqobatni sekinlashtiradi;
• infratuzilma va tartiblarning bir xil emasligi investorlarni ikkilantiradi.

Shu sabab ba’zi yirik loyihalarni amalga oshirish ko‘p vaqt oladi va investorlar har bir davlat bozoriga alohida kirishga majbur bo‘ladi.

Investorlar uchun yangi oyna ochilmoqda

Shunga qaramay, BCG tahliliga ko‘ra, aynan hozirgi davr mintaqa uchun “keng imkoniyatlar oynasi”ni ochmoqda. Yevropa va AQShning strategik xomashyo manbalarini diversifikatsiya qilish zarurati, Xitoyning mintaqaga sarmoya oqimini kuchaytirishi, Turkiya va arab davlatlarining — xususan, Saudiya Arabistoni, Qatar va BAAning — yirik loyihalarga sarmoya kiritayotgani Markaziy Osiyoni jahon iqtisodiyotining muhim bo‘g‘iniga aylantirmoqda.

O‘zbekistonning o‘rni qanday?

O‘zbekiston hisobotda alohida ta’kidlanadi. Mintaqaning yarmiga yaqin aholisi aynan O‘zbekistonda yashaydi va mamlakat iqtisodi eng diversifikatsiyalashgan bo‘lib, faol o‘zgarishlar va islohotlar investorlarga ishonch beradi. Shu bois O‘zbekiston Markaziy Osiyodagi eng jozibali sarmoya yo‘nalishlaridan biri sifatida ko‘rilmoqda.

Xulosa qilib aytganda, dunyo iqtisodiyotidagi geosiyosiy silkinishlar fonida Markaziy Osiyo va Kaspiy mintaqasi global investorlar e’tiboriga tez sur’atlarda chiqmoqda. Strategik resurslar, qulay geografiya, yosh aholi va o‘zgarishlarga tayyor hukumatlar — bularning barchasi hududni kelgusi o‘n yillikda eng istiqbolli bozorlardan biriga aylantirishi mumkin.