Tadqiqot: Sun’iy intellekt inson fikrlash qobiliyatini zaiflashtiradi

Microsoft kompaniyasi va Karnegi-Mellon universiteti tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotga ko‘ra, ish jarayonida sun’iy intellektdan ko‘p foydalanish odamlarning mustaqil fikrlash qobiliyatini susaytiradi. Xodimlar sun’iy intellektga qanchalik ko‘p ishonishsa, o‘z aql-idroklaridan shunchalik kam foydalanishadi.

Tadqiqot qanday o‘tkazildi?

Tadqiqotda 319 nafar mutaxassis qatnashdi va ular o‘z kasbiy faoliyatlarida sun’iy intellektdan foydalanish bo‘yicha 936 ta misol keltirdi. Ulardan qaysi vositalardan foydalanishlari, sun’iy intellekt natijalariga qanchalik ishonishlari va texnologiyasiz vazifalarni bajara olishlariga qanchalik ishonchlari borligi so‘raldi. Misollar orasida quyidagilar bor edi:

O‘qituvchi DALL-E yordamida maktab taqdimoti uchun rasmlar yaratadi.

Treyder ChatGPT dan yangi strategiyalar izlash uchun foydalanadi.

Hamshira sun’iy intellekt yaratgan bemorlar uchun o‘quv materialini tekshiradi.

Sun’iy intellektga ishonch va tanqidiy fikrlash

Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, sun’iy intellektga juda ishonadigan odamlar tanqidiy fikrlashni kamroq bajarishadi va sun’iy intellekt bergan javoblarni qo‘shimcha tekshirishmaydi.

Aksincha, sun’iy intellektga kamroq ishonadigan mutaxassislar javoblarni chuqurroq tahlil qilib, natijalarni yaxshilashga intilishadi. Bu, ayniqsa, oddiy yoki muntazam vazifalarni bajarayotganda yaqqol ko‘rinadi.

Mustaqil fikrlash qobiliyatiga ta’siri

Tadqiqotchilar sun’iy intellektga haddan tashqari ishonish mustaqil fikrlash va muammolarni hal qilish qobiliyatini pasaytirishini ta’kidlaydi. Uzoq muddatda bu texnologiyaga kuchli qaramlikni shakllantirishi mumkin.

Shuningdek, sun’iy intellektdan foydalanadigan odamlar bir xil muammoni turlicha hal qilish imkoniyatini kamaytiradi. Sun’iy intellektdan foydalanmaydiganlar esa yanada xilma-xil va ijodiy yechimlar topishadi.

Texnologiyaning salbiy ta’siri haqidagi xavotirlar

Tadqiqotchilar bunday xavotirlar ilgari ham mavjud bo‘lganini aytishadi. Masalan, yozuv, bosma nashrlar va kalkulyatorlar paydo bo‘lganida ham xuddi shunday tashvishlar bo‘lgan. Agar texnologiyalar noto‘g‘ri ishlatilsa, haqiqatdan ham insonning fikrlash qobiliyatiga salbiy ta’sir qilishi mumkin.

Muhimi, sun’iy intellekt vositalarini shunday ishlab chiqish kerakki, ular tanqidiy fikrlashni rivojlantirishga yordam bersin. Masalan, sun’iy intellekt o‘z qarorlarining sabablarini tushuntirishi yoki foydalanuvchiga takomillashtirish uchun tavsiyalar berishi kerak.

Sun’iy intellekt ishni tezlashtiradi va osonlashtiradi, lekin tanqidiy fikrlashni unutib, faqat texnologiyaga tayanish insonning mustaqil muammolarni hal qilish qobiliyatini zaiflashtiradi.