Olimpiada o‘yinlari: Kecha va bugun

Olimpiada o‘yinlari tarixiy jihatdan insoniyatning sport va madaniyat sohasidagi eng yirik voqealaridan biri sifatida tan olingan. Antik davrda yunonlar tomonidan boshlangan bu o‘yinlar, ming yilliklar davomida rivojlanib, hozirgi zamonaviy formatda har to‘rt yilda bir marotaba o‘tkaziladigan xalqaro sport musobaqasiga aylangan. Ushbu maqolada Olimpiada o‘yinlarining tarixiy ildizlariga nazar tashlab, ularning vaqt o‘tishi bilan qanday o‘zgarganligini, zamonaviy sport dunyosidagi ahamiyati va ta’sirini ko‘rib chiqamiz.

Qadimgi o‘yinlar

Miloddan avvalgi 776-yildan milodiy 393-yilgacha bo‘lib o‘tgan o‘yinlarga butun Gretsiya va hatto undan tashqaridagi ishtirokchilar va tomoshabinlar jalb qilingan.

O‘yinlarda har xil diniy marosimlar, Zevs sharafiga qurbonliklar qilingan, undan so‘ng sportchilar va boshqalar qatnashgan katta bayramlar bo‘lgan. Sportchilar Zevsga halol qatnashishga qasamyod qilgan. U yerda ko‘plab san’at, musiqa va faylasuflar yig‘ilib, o‘zlarining san’at namunalarini namoyish qilgan.

Qadimgi dunyoda Olimpiyaning ahamiyati qanday bo‘lgan?

Olimpiya o‘yinlari qadimgi Yunonistondagi eng muhim madaniy voqea bo‘lib, ular ketma-ket 293 Olimpiada tashkil qilishgan. Qadimgi dunyodagi o‘yinlar shunchalik muhim ediki, ular hatto taqvim uchun asos sifatida ishlatilgan.

Sport tadbirlari dastlab dafn marosimlari bilan bog‘liq bo‘lgan, ayniqsa, qahramonlar va jangda halok bo‘lganlar, masalan, Gomerning “Iliada”sidagi Patroklos uchun. Olimpiada, xususan, ba’zi mifologik hisoblar Zevsni Kronos ustidan qozongan g‘alabasini nishonlash uchun o‘yinlarni boshlagan deyilsa, boshqa manbalarda qahramon Pelops ularni Oynomaya sharafiga boshlagan deyiladi. Qanday bo‘lmasin, sport, sog‘lom tana va raqobat ruhi yunon ta’limining katta qismi bo‘lgan.

Zamonaviy dunyoda-chi?

Olimpiada o‘yinlari turli mamlakatlarning madaniyatlarini bir joyda jamlab, madaniy almashinuvga imkon beradi. Sportchilar va tomoshabinlar o‘zaro tajriba almashib, turli millatlarning madaniy merosini o‘rganadilar. Bundan tashqari, Olimpiada o‘yinlari mezbon shaharlar va mamlakatlar uchun iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan katta ta’sir ko‘rsatadi. Bu tadbirlar investitsiyalar jalb qilish, infratuzilmani rivojlantirish va turizmni rag‘batlantirish orqali mezbon davlatlarga katta foyda keltiradi.

Ayollar siyosati

Qadimgi Olimpiadada ayollarga qatnashishga ruxsat berilmagan. 1896-yildagi birinchi zamonaviy Olimpiada ham ayollarni chetlashtirdi, ammo ayollarga 1900-yilgi Parij o‘yinlaridan boshlab qatnashishga ruxsat berildi

Qiziqarli faktlar

Olimpiya mash’alasi estafetasi 1936-yilgi Berlin o‘yinlarida joriy etilgan. Olov yoqilgandan keyin Olimpiya, Gretsiyaga, eng so‘ngida mezbon shaharga olib boriladi, bu qadimiy va zamonaviy o‘yinlar o‘rtasidagi bog‘liqlikni anglatadi.

Qo‘shma Shtatlar yozgi Olimpiya o‘yinlari tarixida eng ko‘p medallarni qo‘lga kiritgan davlat, Norvegiya esa qishki o‘yinlarda eng ko‘p medallar bo‘yicha rekord o‘rnatgan.

Bir-biriga bog‘langan beshta halqa beshta qit’aning (Afrika, Amerika, Osiyo, Yevropa va Okeaniya) birligini ifodalaydi. Ranglar - ko‘k, sariq, qora, yashil va qizil - dunyodagi har bir davlat bayrog‘ida ushbu ranglardan kamida bittasi mavjud.