Shakar va go‘shtning narxi arzonladi, sut bilan boshoqli mahsulotlar narxi esa aksincha

BMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO) e’lon qilgan hisobotga ko‘ra, oziq-ovqat narxlari indeksi 2024-yil yanvar oyida 124,9 punktga tushdi, bu esa dekabr oyidagi 127 punktlik ko‘rsatkichdan past. Garchi qisqa muddatli pasayish kuzatilgan bo‘lsa-da, indeks hanuz bir yil avvalgidan 6,2 foiz yuqoriligicha qolmoqda. 

Oziq-ovqat narxlari pasayishining asosiy sabablari 

FAO ma’lumotlariga ko‘ra, yanvar oyida jahon oziq-ovqat narxlari pasayishiga bir qancha omillar sabab bo‘ldi. Eng katta ta’sirni shakar bozori ko‘rsatdi, uning narxi 6,8 foizga arzonlashdi. Bunga Braziliya va Hindistondagi qulay ob-havo sharoitlari sabab bo‘lib, natijada ushbu davlatlarda shakar eksporti tiklandi va global ta’minot yaxshilandi.  

Shuningdek, o‘simlik moyi bozori ham sezilarli pasayishni qayd etdi. Palma va raps yog‘ining jahon narxlari tushishi natijasida o‘simlik moyi umumiy hisobda 5,6 foizga arzonlashdi. Bu holat global tendensiyaga ta’sir qilib, oziq-ovqat bozori dinamikasida muhim rol o‘ynadi.  

Go‘sht mahsulotlari narxida ham pasayish kuzatildi. So‘nggi oylardagi talabning o‘zgarishi go‘sht narxining 1,7 foizga tushishiga olib keldi.  

Barcha mahsulotlar birdek arzonlashmadi 

Barcha oziq-ovqat mahsulotlari narxi birdek pasaymadi. Ayrim tovarlar aksincha, qimmatlashishda davom etdi. Xususan, boshoqli don mahsulotlari narxi 0,3 foizga oshdi. Bu, asosan, makkajo‘xori yetishtirish va eksport prognozlaridagi o‘zgarishlar bilan bog‘liq bo‘lib, bozorda narx dinamikasiga ta’sir ko‘rsatdi.  

Shuningdek, sut mahsulotlari ham qimmatlashdi. Ularning narxi oy davomida 2,4 foizga oshgan bo‘lsa, yil davomida bu ko‘rsatkich 20,4 foizga yetdi. Bunda, ayniqsa, pishloq kotirovkalarining barqaror o‘sishi muhim rol o‘ynadi. Shu tariqa, oziq-ovqat bozorida narxlar turlicha o‘zgarib, ayrim mahsulotlar arzonlashgan bo‘lsa, boshqalari qimmatlashishda davom etmoqda. 

Dunyo bozorida don va g‘alla narxlari qanday o‘zgaradi? 

Dunyo bozorida don va g‘alla narxlari turlicha o‘zgarishi kutilmoqda. FAOning 2024/25-yilgi prognozlariga ko‘ra, global miqyosda g‘alladan foydalanish 0,9 foizga oshib, 2,869 milliard tonnaga yetishi mumkin. Biroq, bu o‘sish bilan birga global g‘alla zaxiralari 2,2 foizga kamayishi kutilmoqda. Bu, asosan, AQShdagi makkajo‘xori zaxiralarining qisqarishi bilan bog‘liq.  

Bundan tashqari, don mahsulotlarining xalqaro savdosi ham pasayishi prognoz qilinmoqda. Xususan, Xitoy tomonidan arpa, bug‘doy va makkajo‘xori importiga bo‘lgan talabning pasayishi natijasida xalqaro savdo hajmi 5,6 foizga qisqarishi mumkin. Shu tariqa, don va g‘alla bozori murakkab o‘zgarishlarni boshdan kechirmoqda, ularga ta’minot va talab dinamikasi katta ta’sir ko‘rsatmoqda. 

Hosildorlik va kelajakdagi prognozlar 

FAOning hisobotiga ko‘ra, Shimoliy yarimsharda kuzgi bug‘doy ekish mavsumi yakunlandi. Fransiya, Germaniya va Buyuk Britaniyada ekish hajmi ortgan bo‘lsa-da, Rossiyada ob-havo sharoitlari tufayli pasayish kuzatildi. Bu esa mintaqaviy hosildorlikka bevosita ta’sir qilishi mumkin.  

Boshqa tomondan, Janubiy Amerika bozorida yaqin vaqt ichida makkajo‘xori yig‘im-terimi boshlanishi kutilmoqda. Argentina va Braziliyada hosildorlik oshishi prognoz qilinayotgan bo‘lsa, Janubiy Afrikada makkajo‘xori narxining yuqoriligi ekish hajmining ko‘payishiga sabab bo‘ldi. Shu tariqa, turli mintaqalarda ekish va hosildorlik bo‘yicha qarama-qarshi tendensiyalar shakllanmoqda.