Xayriya yig‘imlari haqidagi qonunning asosiy mazmun-mohiyati nimalardan iborat?

Adliya vazirligi maslahatchisi Shaxnoza Soatova 26-fevralda Senatda o‘tkazilgan sessiyada deputatlar tomonidan birinchi o‘qishda qabul qilingan yangi xayriya yig‘imlari haqidagi qonunning asosiy jihatlari va joriy etiladigan o‘zgarishlar haqida ma’lumot berdi.

Jismoniy shaxslar uchun cheklovlar 

Yangi qonunga ko‘ra, jismoniy shaxslar xayriya mablag‘larini yig‘ishda qat’iy chegaralar bilan cheklangan bo‘ladi. Fuqarolarga pul yig‘ishni to‘liq taqiqlamaydi, ammo bu faqat o‘zlari yoki yaqin qarindoshlari – ota-onalar, turmush o‘rtog‘i, farzandlar, buvi-abu, aka-uka, singillar va boshqa belgilangan shaxslar uchun amalga oshirilishi mumkin. Qarindoshlar ro‘yxati maxsus manzilda eʼlon qilingan.  

Ko‘ngillilarning ishtiroki 

Ko‘ngillilar xayriya ishlarida yordam bera oladi, biroq mablag‘ yig‘ish jarayoni rasmiy eʼlonlar orqali olib borilishi shart. Har bir eʼlonda yordam oluvchining bank maʼlumotlari yoki uning plastik kartasi ko‘rsatilishi talab qilinadi. Tashkilotchi o‘z shaxsiy hisob raqamiga mablag‘ qabul qilishi qatʼiyan taqiqlanadi, bu esa firibgarlikning oldini olishga qaratilgan. 

Xayriya qutilari tizimi 

Yangi qonun xayriya qutilari tizimini tubdan o‘zgartiradi. Endi xayriya qutilarini faqat notijorat tashkilotlar yoki yuridik shaxslar o‘rnatishi mumkin. Qutilar shaffof materialdan tayyorlanishi, ularning joylashuvi oldindan eʼlon qilinishi va ochilishi guvohlar huzurida, majburiy videoyozuv bilan amalga oshirilishi lozim. Bu chora-tadbirlar mablag‘ yig‘ish jarayonini to‘liq nazorat ostiga olish va suiisteʼmolning oldini olishga xizmat qiladi. 

Naqd pul yig‘ish tartibi

Naqd pul yig‘ish faqat xayriya qutilari orqali amalga oshiriladi. Har bir banknota yoki tangani rasmiy ravishda hisobga olish, guvohlar huzurida hisoblash va tashkilot hisobotida qayd etish majburiyati kiritilgan. Shu tarzda, noofitsial mablag‘ oqimlari va suiisteʼmolning oldi olinadi.

Mol-mulk topshirish tartibi 

Xayriya yordamini mol-mulk shaklida topshirish yanada qat’iy tartibga solinadi. Mol-mulk topshirishni istagan shaxslar, bunday yordamni faqat notijorat tashkilotlar yoki yuridik shaxslar orqali amalga oshirishi mumkin. Topshirilayotgan narsalar to‘g‘risida maxsus ro‘yxat tuziladi va rasmiy qabul qilish-topshirish akti imzolanishi talab etiladi. 

Yordam oluvchilarning ijtimoiy imtiyozlari 

Yangi qonunning yana muhim jihati shundaki, xayriya yordami olgan shaxslar davlat nafaqalari va boshqa ijtimoiy to‘lovlardan mahrum qilinmaydi. Bu qoidalar yordam ko‘rsatish jarayonining shaffofligini taʼminlash bilan birga, yordam oluvchilarning ijtimoiy himoyasini ham kafolatlaydi.