“Qonli dushanba” — haftaning ilk kuni odamlarni baxtsizroq qiladi

Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, dushanba kuni ko‘plab odamlarda stress gormoni — kortizol darajasi sezilarli darajada oshadi. Bu shunchaki hissiyot emas, balki biologik reaksiyadir.

Olimlar ma’lumotlariga ko‘ra, ish haftasi boshlanishidan oldin xavotir sezadigan odamlarda kortizol darajasi 23 foizgacha yuqori bo‘lishi mumkin, va bu holat bir necha hafta davom etadi. Qizig‘i shundaki, bu ta’sir hatto nafaqaxo‘rlarda ham kuzatiladi — demak, gap faqat ishda emas.

Xronik ravishda oshib turadigan kortizol vaqt o‘tishi bilan yurak faoliyatiga va immun tizimiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

Nega dushanba biz uchun psixologik jihatdan og‘ir?

a)   Haftalik tuzilishga qaytish

Erkin o‘tgan dam olish kunlaridan so‘ng ish rejimiga qaytish ko‘plab odamlarda shaxsiy erkinlikni yo‘qotish hissini uyg‘otadi.

b)   Biologik ritmlarning buzilishi

Ko‘pchilik dam olish kunlari kech uxlashga o‘rganadi — natijada dushanba kuni organizm kichik “jetlag” (vaqt farqi sindromi) holatini boshdan kechiradi.

c)   Madaniy fon

“Og‘ir dushanba” haqidagi hazillar va memlar jamiyatda bu kunga salbiy munosabatni mustahkamlab qo‘ygan.

d)   Kutilmalar va noaniqlik

Dushanba — bu yangi vazifalar, muddatlar va mas’uliyatlarning boshlanishi. Bu esa ko‘pchilikda tashvish va stressni kuchaytiradi.

Sog‘liq uchun haqiqiy xavflar

Statistika shuni ko‘rsatadiki, aynan dushanba kunlari yurak xuruji (STEMI) xavfi boshqa kunlarga nisbatan taxminan 13 foizga yuqori. Olimlar buni nafaqat ishdagi stress, balki biologik ritmlar va gormonlarning “portlashi” bilan ham bog‘lashadi.

“Dushanba zarbasi”ni kamaytirish yo‘llari

Olimlar va psixologlar quyidagi tavsiyalarni berishadi:

·      Uyquni barqarorlashtiring — dam olish kunlari uyqu jadvalini keskin o‘zgartirmang.

·      Yakshanbani oldindan rejalashtiring, shunda dushanba kuni tartibsizlik bo‘lmaydi.

·      Dam olish mashqlarini bajaring: nafas olish, meditatsiya, yengil jismoniy mashqlar.

·      Dushanba uchun yoqimli odat yarating — haftaning boshida sizni xursand qiladigan kichik narsa.

·      Sog‘lig‘ingizni kuzating va kuchli tashvish holatida mutaxassisga murojaat qiling.